Koja je uloga pankreasa?
Pankreas je žlijezda koja je smještena duboko u gornjem dijelu stomaka, iza želuca i ima ulogu lučenja enzima za varenje i hormona koji regulišu šećer i metabolizam.
Upala pankreasa ili pankreatitis nije rijetko oboljenje u našoj zemlji.
U oko 40% slučajeva uzrok upale pankreasa leži u upali žučne kese i prisustvu kamenaca u žučnoj kesi ili žučnim putevima, a drugih 40% se vezuje za preveliku upotrebu alkohola. Zbog opasnosti koje nosi, svi pacijenti koji posumnjaju na upalu pankreasa treba odmah da se jave ljekaru.
Akutni ili hronični pankreatitis
Upala pankreasa (gušterače) nastaje kada se enzimi (lipaza i amilaza) koje on luči aktiviraju u samom pankreasu umjesto da iz njega izlaze neaktivni do dvanaetopalačnog crijeva. Ta pojava
dovodi do oštećenja tkiva pankreasa, što opet rezultira upalom.
Ukoliko do upale pankreasa dođe naglo radi se o akutnom pankreatitisu, dok dugotrajna upala predstavlja hronični pankreatitis. Zapaljenje može da zahvati cijeli pankreas ili samo jedan njegov dio.
Pankreatitis je oboljenje koje može da bude opasno po život u nekim slučajevima i pacijenti treba vrlo ozbiljno da ga shvate.
Ishod liječenja često zavisi od stanja organizma, stepena oštećenja pankreasa i drugih bolesti koje pacijent ima. Kod oko 10% pacijenata sa akutnim pankreatitisom razvije se hronični pankreatitis. Neliječen hronični pankreatitis može da bude uzrok pojave karcinoma pankreasa.
Kao učestala komplikacija kod upale pankreasa pojavljuju se ciste na mjestima oštećenog tkiva, zatim šećerna bolest, apsces pankreasa i oštećenja jetre.
Kako boli pankreas?
Najčešći simptomi upale pankreasa su bol u stomaku koji može biti trenutni ili stalni, a širi se prema leđima i ispod desne lopatice. Bol postaje izraženiji kada pacijent leži na leđima i neposredno nakon jela i nakon konzumiranja alkohola. Taj bol može da traje od nekoliko sati do nekoliko dana.
To su još i mučnina povraćanje, drhtavica, visoka tjelesna temperatura, osjetljivost stomaka na dodir, žutica, preznojavanje i otečen stomak. Sa upalom pankreasa se ponekad može povezati i gubitak tjelesne težine, ubrzan rad srca, blijedilo, problemi sa pražnjenjem stolice i modrice i krvarenje u koži koji nisu mehanički izazvani.
Smatra se da genetika igra značajnu ulogu u pojavi pankreatitisa, a među faktorima rizika se ističu još i pušenje, konzumiranje alkohola, kamen u žučnoj kesi i žučnim putevima, cistična fibroza i prethodne operacije u abdomenu.
Dijagnostika i liječenje pankreatitisa
Kada se u bolnicu javi pacijent sa sumnjom na pankreatitis prvo se upućuje na
specijalistički pregled, zatim u laboratoriju gdje se obave neophodne analize: krvna slika, analiza urina, enzimi pankreasa i parametri funkcije jetre i bubrega.
Najprije se u analizama primjete povišene vrijednosti eritrocita i amilaze i lipaze u krvi i urinu, kao i šećer i proteini u urinu. Zatim se radi ultrazvuk abdomena i CT abdomena za potpuno sigurnu dijagnozu.
U zavisnosti od stepena razvoja bolesti liječenje može biti operativno i uz pomoć lijekova i
prekidom ishrane na usta, već prelaskom na unos hranljivih materija i tečnosti venskim putem.
Na operaciju pankreasa ili žučne kese i žučnih puteva, ukoliko se utvrdi prisustvo kamenaca,
ne treba čekati. Hirurškom liječenju se pristupa ako ljekarski tim procjeni da postoje pojave koje se mogu hirurški odstraniti i tako spriječiti pojavu hroničnog pankreatitisa i teških komplikacija.
